قرارداد هوشمند یک پروتکل کامپیوتری برای ایجاد یا بهبود قرارداد است. قرارداد هوشمند امکان ایجاد تراکنش‌های معتبر بدون واسط را فراهم می‌کند. این تراکنش‌ها قابل پیگیری و غیرقابل برگشت هستند.
قرارداد هوشمند ابزاری نوین است که فرآیند انجام معاملات دربردارنده تراکنش مالی را ساده‌تر می‌سازد. با قرارداد هوشمند امکان انجام تراکنش بدون نیاز به واسطه و طرف سوم فراهم می‌شود.قراردادهای هوشمند بر بسترفناوری بلاک چین اجرا می‌شوند و امکان خودکارسازی فرآیندهای مربوط به اجرای قرارداد را مهیا می‌کنند. در این میان، پلتفرم اتریوم سبب شده تهیه قراردادهای هوشمند و اجرای آن برای کاربران از سراسر دنیا ساده‌تر شود.
مزایای قرارداد هوشمند
از آنجا که قراردادهای هوشمند بر اساس فناوری بلاک چین عمل می‌کنند، امنیت و سرعت بالایی دارند، مقرون به صرفه بوده و در عین حال، تنوع زیادی را نیز در اختیار کاربران قرار می‌دهند.
- امنیت: قرارداد هوشمند به صورت هوشمند در میان همه گره‌های موجود در شبکه توزیع می‌شود. به این ترتیب امکان گم شدن و یا تغییر غیرمجاز آن از بین می‌رود.
- هزینه پایین و سرعت بالا: این قراردادها به صورت خودکار اجرا می‌شوند و نیاز به واسطه و شخص ثالث میانجی را از بین می‌برند.
- تنوع زیاد: طیف بسیار متنوعی از قراردادهای هوشمند وجود دارد که می‌توانید یکی از آنها را انتخاب کرده و بر اساس نیاز خود، بخشی از بندهای آن را تغییر دهید.
معایب قرارداد هوشمند
اما قراردادهای هوشمند درست همانند هر فناوری دیگر، خالی از عیب نیستند و معایبی دارند.
- عامل انسانی: کدها در قرارداد هوشمند توسط انسان نوشته می‌شود و انسان نیز ممکن است اشتباه کند! اگر قرارداد هوشمند بر روی بلاک‌چین قرار گیرد، دیگر نمی‌توان آن را تغییر داد. یکی از معروف‌ترین اشتباهات انسانی درباره قراردادهای هوشمند برای The DAO روی داد. اشتباه برنامه‌نویسان در نوشتن این کد برای کاربران گران تمام شد و برخی هکرها توانستند از اشتباه موجود در آن سوءاستفاده کرده و حدود ۶۰ میلیون دلار را سرقت کنند.
- وضعیت قانونی نامطمئن: هنوز هیچ کشوری تاکنون به وضع قوانین برای قراردادهای هوشمند نپرداخته است. در نتیجه، این امکان وجود دارد که برخی کشورها به زودی یک سری مقررات در این زمینه تهیه کنند که این موجب تغییر وضعیت حقوقی این نوع قرارداد خواهد شد.
- هزینه نگارش: قراردادهای هوشمند را نمی‌توان بدون برنامه نویسی پیاده کرد. لازم است حتما از یک یا چند برنامه نویس خبره برای نوشتن این نوع قرارداد استفاده کرد و البته ساختار داخلی شرکت‌های طرف قرارداد نیز باید با فناوری بلاک چین سازگار باشد.
کاربردهای قرارداد هوشمند
قراردادهای هوشمند را می‌توان در زمینه‌های مختلف به کار گرفت که در ادامه به بررسی برخی از آنها می‌پردازیم:
انتخابات: نتایج آراء را می‌توان بر روی بلاک چین قرار داد و بر روی گره‌های شبکه توزیع کرد. این داده‌ها محرمانه می‌ماند و امکان هر نوع دستکاری در آراء و نتیجه انتخابات نیز از بین می‌رود.
لجستیک (حمل‌ونقل): زنجیره تامین دربردارنده بخش‌های مختلف است. هر بخش باید از بخش قبلی خود تائیدیه بگیرد تا مفاد قرارداد همکاریش قابل اجرا شود. قراردادهای هوشمند همچنین امکان شفافیت بیشتر در بندهای قرارداد و نیز جلوگیری از کلاهبرداری را نیز فراهم می‌سازند. قراردادهای هوشمند در حوزه‌ّای دیگری نظیر مدیریت، نظام بانکی، املاک، اینترنت اشیاء و … نیز کاربرد دارند.
قرارداد هوشمند چگونه عمل می‌کند؟
عملکرد قرارداد هوشمند تا حدی شبیه به شیوه عملکرد دستگاه‌های خودکار فروش است. برای استفاده از این دستگاه‌ها کافی است دستورالعمل آن را اجرا کنید. در قراردادهای هوشمند نیز دارایی‌ها به صورت کد درآمده و به همراه بندهای قرارداد بر روی بلاک چین قرار می‌گیرد. به این ترتیب قرارداد بر روی شبکه توزیع شده و کپی‌های مختلفی از آن بر روی گره‌های شبکه قرار می‌گیرد. برنامه موجود در این قرارداد به صورت خودکار به بررسی اجرای بندهای آن از سوی طرفین می‌پردازد.
موارد ضروری در یک قرارداد هوشمند
یک قرارداد هوشمند از موراد زیر برخوردار است:
موضوع قرارداد: برنامه نوشته شده باید به کالاها و یا خدمات مندرج دسترسی داشته باشد تا بتواند آنها را به صورت خودکار توقیف یا آزاد کند.
امضای دیجیتال: همه طرفین باید قرارداد را با کلید خصوصی خود امضاء کنند.
بندهای قرارداد: شرایط اجرای قرارداد باید به صورت توالی مورد نظر طرفین در آن درج شود. همه طرفین باید با این شرایط موافق باشند.
منبع: https://virgool.io
